:: Poznej Nachtop czyli nocnik ::
Nachtop, nachtopek mianowany tyż topkiym, to naczynie, kere do dzisioj towarzyszy kożdymu Ślonzokowi od maluczkości. To fest ważno i potrzebno kożdymu rzecz. To przeca na nim mody synek abo dziołcha łonaczom piyrsze życiowe sukcesy. Bo czy to przeca niy ma jakeś osiongniyńcie, kedy modziok niy narobi już we galoty yno do nachtopa? Czy to niy ma radość dlo cołkij familie? Dzisioj nachtopy idzie kupić we roztomajtych kolorach i kształtach. Som tyż takie co grajom i godajom, som nachtopy ze deklami i na kołkach. Ale tyż dzisioj fest poważnom konkuryncjom dlo nachtopow som pampersy i haźliki w chałpach. Trocha inaczyj ze nachtopami boło downij, kedy haźle stoły za chałpom, na dworze, kaj niyroz boło zimno i ciymno. Wtedy nachtopy mogły sie przidać niy yno dzieckom, ale tyż niyjednymu chopu czy babie. Bestoż to we sklepach z gorkami szło kupić małe, wielge i fest wielge nachtopy. Nojstarsze nachtopy boły drzewianne abo porcelanowe. Nojwiyncyj jednak boło nachtopow blaszanych poemaliowanych. Wyglondały łone jak gorki do warzynio. Przeważnie boły one biołe z czornym rantym dookoła. Czasym jednak na nachtopach boł namalowany dlo ozdoby jakiś kwiotek. Żeby zaś tyn "świński gornek" szło lepij chycić, mioł do trzimanio jedne abo dwa ucha.
źródło: Elemyntorz Śląski Dziennika Zachodniego
:: Łoszkliwo taśka czyli bojka o brzydkim kaczątku ::
Na maluśkie kaczyce gospodynie wołajom dycki: "taś, taś taś..." Bestoż czasym take małe kaczki mianuje sie tyż "taśkami".
A dyć we jednyj wsi siedziała na jajcach staro kaczyca. Roz porachowała wiela mo jajec w gnioździe: Pierucha, dyć mom dziesiynć jajec, a zdało mi sie, że miałach dziewiynć! Kaczyca myślała, że sie downij pomylyła w rachowaniu i niy dała se pozór, że mo jedne jajco wiyncyj. Ale te jajco przikulało sie ze gniozda łod łabyndzia.
Kiedy za pora tydni z jajec zaczły sie wykluwać mode, staro kaczyca kapła sie, że coś je niy rychtig. Dziewiynć tasiek boło fajnych i żołciutkich, zaś ostatni wykluty modziok boł inakszy i mioł szary puch. Wszyscy sie z tego dziesiontego modzioka śmioli i godali mu "łoszkliwo taśka". Yno za poł roku wszyjscy we wsi przestali sie już nabijać z łoszkliwyj taśki, bo zmiyniyła sie we wieligo i piyknego łabyndzia, kery wyfurgnoł ze kaczyj zogrodki na wysoke niebo. Tera sie ludzie i kaczki pokapowały, że niy ma sie co zawczasu śmioć z tego, że ktoś je inakszy.
źródło: Elemyntorz Śląski Dziennika Zachodniego
:: "M" jak Murzinek Bamboo ::
W Afryce miyszko Bambo, Murzinek,
Blank czorny, mały, lukaty synek.
Czorno mo matka, łojca czornego,
Ujka i ciotka, dziadka... - kożdego.
Mo piykno chałpa. By jom zbudować,
Trza mieć patyki, deski i trowa.
Bo przeca lepszyj chałpy niy trzeba,
Jak sie rok cały hyc leje z nieba.
Bestoż to sagie som Afrykony
I mało kery je łobleczony.
Bestoż fest dużo se uszporujom,
Bo czopek, mantli..., nic niy kupujom.
Bambo Murzinek, to mondry synek
I niy mo w szkole samych jedynek.
Bo sie mondrości wkłodo do gowy
W swyj afrykońskij szkole ze trowy.
W szkole tyj niy ma ławek, tablicy
I gimnastycznyj sali - by ćwiczyć.
Tam wszyjscy afrykońscy szkolorze
Majom sie od nos troszyczka gorzyj,
Bo brak im heftow, taszy z ksionżkami,
Bestoż po piosku piszom palcami.
Lecz skuli tego tyż fajnie majom,
Bo im nic do dom niy zadowajom!
Jak już Murzinki w szkole głód majom,
To przerwa robiom i se śniodajom.
Ale niy majom tasz ze sznitami,
Ani sklepiku ze kołoczkami.
Głodny Murzinek se w las zaleci,
By se na drzewie fest pomaszkecić.
Może se urwać figi, daktyle
Lub po banany na drzewo wylyźć,
A jak go suszy, to zamiast Coli
Na fest sie wielgo palma gramoli,
Kaj sie napije bardzo zdrowego,
Mlyczka z łorzecha kokosowego.
My tu na Ślonsku, czy tam daleko,
Za siodmom gorom, za siodmom rzykom...
Mieszkajom ludzie - kożdy w swym domu
I to niy wadzi przeca nikomu,
Że jedyn kołocz jy, inkszy daktyle.
Porozmyślej o tym choćby przez chwile!
źródło: Elemyntorz Śląski Dziennika Zachodniego
:: Poznej cery, cerki, cerziczki i co to je ćmok ::
Jak we jakij chałpie som yno synki, to sie godo: Żeby noom sie chciała terozki trafić jako cera! Bo mamulki dycki chcom mieć cery, coby miały z nich wiynkszy pożytek. Bo cerka pomoże przy warzyniu łobiadu, łokna umyje, jakla wybigluje... Cery tyż som usuchniyjsze i niy rojbrujom tela co synki, bestoż i myńsze larmo je we chałpie. Ale cery to niy yno sama słodycz, bo przeca trza je łoblyc. Synkowi styknie roz na rok jake galoty i cwiter kupić. Cera jednak musi mieć co roz jako nowo kiecka i inksze szykowne łoblyczki. A dyć niy ma leko pedzieć, co je lepij mieć - synka czy cera?
Jak idzie podzim, czyli jesiyń, to na dworze tyż poleku zaczyno sie coroz drapcij ćmić. Kole czwortyj popołedniu je już blank ćmok. A jak je ćma to niy yno kury i kokoty idom drapcij lygać, ale ludzie tyż. Bo jak je ćmok i sie ćmi, to się wszyjskim lepij śpi.
źródło: Elemyntorz Śląski Dziennika Zachodniego
:: Ślonski dioboł :) ::
"Dioboł, dioboł ty pieronie, zrób se szlajfka na łogonie!" - tak bych Wom jednak niy radzioł robić diobła za błozna, bo przeca diobły naprowdy istniejom i lepszyj trzimać sie łod nich daleko. A trza wiedzieć, co piyrwy, jak Ponboczek stworzoł świat, to se narobioł we niebie fol aniołów. Ale niykere z nich sie Ponboczkowi postawiyły i padały, co mu niy bydom sużyć. Bestoż sie Ponboczek znerwowoł i powyciepowoł te złe anioły, czyli diobły ze nieba do piekła. Łodtond to diobły tak łonaczom, tak łonaczom, coby yno ludzi z Ponboczkiym powadzić. One to przeca skusiyły Adama i Ewa, abo Kaina przykludziyły ku złymu.
Niy myślcie se jednak, co Ponboczck niy poradzi se ze tymi diobłami dać rady. On to przeca posłoł na świat swego Synka, kery umar na krziżu. Bez ta śmierć doł rady diobłowi, czyli zbawioł nos od złego. Zrobioł to Ponboczck yno skuli tego, że nom wszyjskim łogromnie przaje. Bestoż od czasu zbawiynio świata diobły już wiedzom, że niy mogom sie Ponboczkowi fukać, bo niy majom z nim żodnych szans. Skuli tego chytajom sie inakszych sposobów. Probujom zbamoncić ludzi, czyli ogupić ich i skusić do grzychow. A jak już ludzie grzyszom, to Ponbooczkowi robi sie markotnie, a diobłooow to raduje.
Ale Wom musza pedzieć, że diobły to fest szprytne pierony. Bo jakby taki dioboł pedzioł człowiekowi: Zrób co złego! - to by możno ludzie go niy usuchli. Dioboł jednak robi człowieka za błozna i tak go cygani, by człowiekowi, co robi źle, zdało sie, że robi dobrze. Tera Se dejcie pozór, bo Wom powiym jak to tyż dzisiej czasami dioboł na Ślonsku niykerych kusi! Oto przikłody:
Jak za dużo pijesz piwska, to dioboł kusi: Tyś przeca niy ma łożyrokiym, ty yno podtrzimujesz staro ślonsko piwno tradycjo!
- Jak ci sie w doma nazbiyro śmieci, to dioboł godo: Przeca cie niy stać na wysypisko, czyli gminny hasiok. Wraź to w bojtel i wyciepnij kanś w rancie abo wywiyż kaj do lasa!
- Jak przidzie piontek i Ślonzok mo smak na miynso abo woszt, to mu dioboł tak godo: A dyć se bajsnij konszczyczek! Małoś to sie w życiu już napościoł!
źródło: Elemyntorz Śląski Dziennika Zachodniego
Siedym koziczek, czyli bójka o tym, że sie werci być posusznym
Prziszła sobota, a kozio mama wziyna se tasze i wybiyrała sie na zakupy na torg. Miała ona siedym dziołszkow i jak wyłaziyła z chałpy, to tak do tych swoich małych koziczek padała:
- Zawrzijcie za mnom dźwiyrza na klucz i nikogo niy wpuszczejcie, bo słyszałach, że po wsi grasuje jedyn groź-ny wilk!
- Dobrze mamulkoo! - padały koziczki i zawarły dżwiyrza. Chwila potym ktoś zaklupoł we dżwiyrza kozij chałpy.
- Kto tam? - spytały koziczki.
- To jo, wasza mamulka, łotwoorzcie dźwiyrza! - padoł straszny wilk.
- Naszo mama niy mo takigo rubego głosu i mo biołe futro. A ty mosz czorne furto! Tyś je chyba wilk i niy mogymy ci odymknonć dźwiyrzy! - odpyskowały wilkowi mondre koziczki.
Wtedy wilk drapko polecioł do sklepu i kupioł se bombonow i monki. Bombony boły po to, żeby mieć piykny słodki głosik, a monka wysuł na swoja czorno sierść i już boł bioły choby koza. Potym szpryciorz polecioł drugi roz robić za błozna małe koziczki. Stanął pod chałpom, zaklupoł i padoł słodkim głosikiym:
- Łotworzcie, to jo wasza mamulka. Wejrzycie se bez łokno, jakie mom biołe futerko!
- Mama! Mama! o- zawołały szczynśliwe koziczki i odymkły tymu pierońskimu wilkowi dżwiyrza.
Wtedy wilczysko wlazło do chałpy, chytało za rajom wszyske koziczki i zjodało. Ale wilczysko niy zeżarło jednyj nojmyńszyj, ale fest cwanyj koziczki, kero uciykła i schowała sie w wielgim stojoncym we izbie zygorze. I kedy już prawdziwo mamulka prziszła nazod ze torgu do dom, to ta nojmodszo cera wylazła z zygora i pedziała, co sie tu strasznego stało. Wtedy łobie zaczły wilka szukać i znodły go we lesie, jak społ nażarty łobiadym z sześciu koziczek. Wtedy mama koza zrobiyła wilkowi dziura w basie i z nij powyłaziyły uratowane koziczki. Do pustego wilczego basu kozy wraziyły zaś fol kamiyni. Kiedy wilk Stanoł i poszoł napić sie wody, to ciynżar wcis go do rzyki i pieron sie bulknoł i blank utopioł. Odtond cołko kozio rodzina żyła już dugo i szczynśliwie.
źródło: Elemyntorz Śląski Dziennika Zachodniego
:: Koza na pomnik! ::
Koza niy ma fest wybredno i zeżere wszystko, co sie ij do, nawet papior. Naszkubie se tyż trowy pod płotami, na beszongach abo przi miedzach. Downij jak była biyda, to koza stowała sie czasami głownom żywicielkom cołkij familie, bo dowała mlyko. Bestoż we kożdyj chałpie ludzie trzimali kedyś przinajmnij jedna koza, kero dziecka całymi dniami musieli paść i wachować. Za te zasługi ślonskij kozie noleży sie pomnik i to niy bele jaki.
źródło: Elemyntorz Śląski Dziennika Zachodniego
:: Poczytej sie ino co to je bifyj ::
Dzisioj to we kuchniach wiszom na ścianach nowomodnc szranczki, abo som kuchnie cołkie zabudowane me-blami. Ale downij to boło inakszyj. W kożdyj kuchni stoły wtedy roztomajte rzeczy - stoooł, leżanka, roooma, żeleźniok, ale nojważniyjszy boł bifyj, czyli kredyns. Mebel tyn boł fajnie lakowany na bioło, ale niykerzy mieli bifyje take trocha bioło-żołtawe abo bioło-zielonkawe. Bifyje take skłodały sie ze dwóch czynści, wiyrchnij i spodnij.
We wiyrchnij czynści niykere szafeczki boły przeszklone. Gospodyni trzimala se tam talyrze, talyrziczki, szolki, szklanki... Czasym tyż wrażono tam boła jako wiynkszo porcelanowo waza, w keryj trzimało sie roztomajte duperelki, portmanyj, bateryjka do taszlampy, bilety na autobus, popsuty zygarek abo zauszniczki. Tam tyż miyndzy szolki gospodyni chowała se wysoko przed dzickarni lykarstwa abo zawodzajoncy przy robocie pierszczonek. Za szyba szafeczki zaś wkłodało sie kartki urodzinowe, świonteczne abo jake świynte łobrozki.
We spodnij czynści bifyja boły szuflody na widełki, noże i łyżki, zaś niżyj w szafkach gospodyni trzymała gor-ki, pokrywki i inksze potrzebne we kuchni rzeczy. Trza noom tyż wiedzieć, że we bifyju niy boło jodła, bo te rzeczy trzimało sie we komorze, czyli spiżarni.
Jak bifyje zaczły być we coroz myńszyj modzie, to ludzie wyciepywali je ze kuchnie. Boło jednak żol porombać taki piykny bifyj i stawiało sie go do szopy abo kaj indzij. Ale czasy sie zmiyniyły i terozki bifyje juzaś som we modzie. Terozki stawio się je we izbach jako drogocynne antyki. A wy mocie we chałpie jaki Ślonski bifyj'?
źródło: Elemyntorz Śląski Dziennika Zachodniego
:: JOR czyli Wiosna ::
Wiosynne mlycze
We zogrodce moij ciotki,
Dycki wiosnom rosnom kwiotki,
Kere fest piyknie woniajom
I kolory piykne majom
Nojwiyncyj ich je we trowie,
W keryj dycki mlycz sie chowie.
Co by niy boł wytargany
I królikom filtrowany.
Ale mlycz tyż kryć sie musi,
By sie dziołszkom niy dać skusić
I niy trefić honorowo
We wionku nad frelki gowom.
A chopcy tyż zaglondajom.
Mlycze z trowy se targajom,
Trombki ze sztyngla majstrujom
I se na nim pogwizdujom.
Mlycze tego dość już miały
I na starość łosiwiały.
Tam kaj żolte miały grziwy.
Pokozoł sie kudeł siwy,
Kerego wiaterek zwiywo
Fort ku płotu, ku pokrziwom.
Mlyczow tych je żol niykerym.
Ale por roku je sztyry.
I za rok, zaś o tyj porze
Bydzie mlyczow fol na dworze
"Jor" to fest stare słowo, kere we ślonskij godce znaczy - wiosna. Yno jak Ślonzok mo pedzieć: "Byle do wiosny" to sie poprawnie odmiynio i godo: "Bele do jarzi". czyli - "do wiosny" to - "do jarzi"
źródło: Elemyntorz Śląski Dziennika Zachodniego
:: Co robiom Ślonzoki we wrześniu? ::
PONĆ NA ANABERG
Downe Ślonzoki fest przały poncioom na Gora Świyntyj Any, kero sie tyż mianuje Anabergym. Na szpicy tyj goory je klosztor franciszkanów i kościół ze cudownooom figurkooom św. Any. Je ona drzwianno, a wielgo na 66 cyntooow. A jak idzie o pooonci, to bezmała nojwiyncyj ślonskich pooontnikooow idzie tam na odpustowe obchody Świynta Podwyższynio Krziża Świyntego. Je to dycki we niydziela kole 14 wrzyśnio. Łonaczone som tam wtedy roztomajte procesyje, Drogi Krziżowe i inksze pobożne atrakcyje. Już same słowo "obchody" godo nom, że pomniki obchodzom wtedy rozsione na tyj Goorze kapliczki, a rzykajom, śpiywajom pobożne pieśniczki i suchajom kozań. Tradycjo tych ponci na Anaberg trwo do dzisioj. A tyn, co niy boł nigdy na tych piyknych odpustowych obchodach, to je borok, a niy Ślonzok.
WYKOPKI
Kartofle zadomowiyły sie na Slonsku kole 1800 roku. Łod tego czasu na ślonskich talyrzach pokozały sie roztomajte kartoflane jodła: żur z kartoflami, szałot z kartofli, kartofle z kiszkom, placki kartoflane, kartofle pieczone we fajerce, no i te nojlepsze kartoflane jodło - kloooski. Kartofle jednak niy majom szłapow, a same ze pola do chałpy niy przilezom i bestoż trza je wykopać. Piyrsze małe kartoflane wykopki robi sic już we lipcu. Te wczesne kartofle zaro sie zjodo i nie trzimie sie ich bez cołko zima we pywnicy. Prawdziwe wykopki, mianowane tyż kopidłami, som dopiyro we wrzyśniu. Dzisioj robi sie to maszynami, ale downij kopało sie samymu przi pomocy kopoczyka. W czasie tych wykopkow dziecka miały okazjo do fajnych graczek, bo puszczały papiorzane drachy i piykły kartofle we fojerkach ze suchyj kartoflanyj naci.
ŻNIWNE
Niykerzy se możno myślom, że na Slonsku som yno gruby, huty abo inksze werki. Ale kaj tam! Niy! We niyjednyj czynści Ślonska fest dużo Ślonzokow robi na roli. Tych rolników nazywo sie po ślonsku gospodarzami abo bambrami lub bauerami. A nojwiynkszym swiyntym ślonskich gospodorzy som dożynki, na kere godo sie po ślonsku żniwne, żniwooowka abo żniwniok. Świyntuje sie to dycki we niydziela, nojczynścij na poczontku wrzyśnio. Dycki wtedy idzie sie do kościoła na uroczysto mszo. a potym po połedmu na festyn. Robi sie tyż wtedy po wsi żniwne parady z muzykantami, na kere gospodorze jeżdżom wystrojonymi paradnie foorami. Ale nojważniyjszy wtedy je pecynek chleba upieczony na mooncee ze świyżego zbożo i korona. Ta żniwno korona upleciono je ze słomy i kwiotkow, a symbolizuje urodzaj.
JABKA ZE ZOGRODY
Na piyrsze wczesne jabka godo sie augustki i zdrzalejom one na przełomie lipca i siyrpnio. Ale nojlepsze jabka som te wrześniowe, bo wtedy je na nie nojlepszy czas. Dobry ogrodnik wiy, że jabka trza srywać zanim same poslalujom ze gałynzi. Take opadoowki na nic lepszego sie niy nadowajom, jak yno na kompot, marmelada, na pieczki do suszynio abo na apfylmus. Srywanie jabek to fest ważno robota. Trza se przyrychtować drabina i kiblik z hokiym. Włazi sie na drabina, kiblik zawieszuje sie hokiym na galynzi i idzie napoczynać robota. Ale trza dować pozór, żeby niy sfurgnonć ze drabiny. Na koniec roboty te nojfajniyjsze i niyrobaczywe jabka trza doporzondku schronić kaj na szrank, do pywnice abo na goora, czyli na strych. Bo dobrze poschraniane i przeglondane jabka mogom obstoć nawet do Wielkanoce.
źródło: Elemyntorz Śląski Dziennika Zachodniego
:: Październik u Ślonzoków ::
KISZYNIE KAPUSTY
Fest downo tymu, jak Ślonzoki niy uprawiały jeszcze kartofli, to podstawowym ich jodłym boł chlyb, krupy i kapusta. I choć mono trudno w to uwierzyć, to ta kapusta jodało sie na śniodanie, łobiod i wieczerzo. Ja! Bestoż jedna rodzina mogła dziynnie zjeść nawet 4 kilo kapusty, czyli bez cołki rok boło to kole 1000 kilo. Żeby sie zaś ta kapusta im niy zepsuła, to noleżało jom zakisić. A dyć nojprzod trza boło wielge ilości kapusty pokroć na małe kooonski. I na to sie godało: krooonżyni, kooonżynie abo krooonżani kapusty. Potym ta kapusta wrażało sie po troszyczce do beczki abo wielgiego glinianego boncloka i sie jom deptało. Przez te deptanie gołymi szlapami kapusta sie ubijała. Wszyjsko trza tyż boło posolić i dołonaczyć jeszcze do smaku marekwie, jabek, kopru abo czego inkszego. Na koniec już yno wszyjsko zawiyrało sie drzewiannym deklym i prziciskało kamiyniym. I już kapusta zaczła sie kisić. A take deptanie kapusty na podzim boło fest ważnom robotom we kożdyj downyj ślonskij chałpie.
ŚWINIOBICIE
Niy ma ci żol, że masorze zabijajom take niywinne świnie? - pytajom sie niykerzy. Ale mie nigdy niy boło ich żol. Mie yno boło żol siebie, że u mie w doma nigdy niy trzimało sie świń, czyli wieprzków. Mo sie rozumieć, że niy boło mi żol tego świńskigo kwiczynio ani smrodu, co szoł z chlywika. Mie boło yno żol świniobicio. I musza wom sie prziznać, że jak kolega padoł: Dzisioj w doma mom świniobicie! - to jo mu naprowdy zowiścioooł. Zowiść ta niy boooła skuli szinek, preswosztooow, szpyrki, wosztooow. Niy brała mie tyż chynć dzióbnonć se konsek świńskigo ryjoka czy jynzora. Jo zowiścioooł yno tych swojskich krupniokow i żymlokow. Tyn nojlepszy na świecie smak poznołech skuli tego, że dobre somsiady posyłali nom dycki na skosztowanie mały gorczek krupniokow i żymlokow. Boooły one jeszcze blank świyże i czerwone łod świńskij krwie. Dopiyro kedy się je grzoło na piecu, to stowały sie poleku bronotne. A potym... Potym sie je jadło choby jaki siódmy cud świata!
Skiż tego jo do dzisioj niy mogą kapnooonć, czamu te krupnioki z moij rodzinnyj wsie boły take dobre. Możno to tyn masorz boł taki majster? A tera wszyske somsiady nie chowiom już wieprzków, a stary masorz umar. Bestoż dzisioj chodza po masarniach i kupuja se na skosztowanie trocha krupniokow i żymlokow. Już jednak prz.i piyrszym konsku robia sie markotny i pierońsko zły na tych dzisiyjszych mamlasiatych masorzy. I sie pytom: Eli jeszcze kedy trefia takigo masorza i take krupnioki jak downij? Życie to poszukiwanie!
źródło: Elemyntorz Śląski Dziennika Zachodniego
:: Czerwony Kapturek - dziołszka w czerwonyj czopeczce ::
W jednyj wsi miyszkała se z rodzinom mało dziołszka, keryj mama usztrykowała fajno czerwono czopeczka. A boło to downo, kedy na tako staromodno czopeczka godali - kapturek. Dziołszka dycki chodziyła w tym kapturku i bestoż ludzie zaczli godać na nia "Czerwony Kapturek".
Roz mama zawołała Czerwonego Kapturka i tak mu godo:
Pódziesz dzisioj łodwiedzić babcia i zaniesiesz ij coś do pomaszkecynio. Mosz tukej koszyk z konskiym kołocza i ciś. Ale dej se pozor, jak pódziesz bez las, bo wiysz że chacharow dzisioj niy brakuje!
Dziołszka drapko łoblykła swoja czerwono czopeczka, wziyna koszyk i poszła. Na drodze we lesie trefiyła jednak wilka, kery padoł:
Kaj tak drapko lecisz dziołszko?
Ida tam za las, do babcie! - godo Kapturek
Niy godej, do babcie idziesz, ale kwiotkow niy mosz - godo wilk.
Dziołszka stanyła na chwila i napoczyna srywanie leśnych kwiotkow. Ale szprytny wilk wiedzioł, co robi i drapko polecioł pod babcino chałpa. Zaklupoł i czeko.
Kto tam? - zawołała babcia
To jo, Czerwony Kapturek! - łocyganioł szpetnie wilk.
Jakoś żech dzisioj tako słabo - zawołała babcia - i niy mom siyły stanonć ze łożka. Klucz leży pod wyciyraczkom.
Łotworz se sama Katpurku i wlazuj!
Na to yno wilk czekoł. Wskoczył do chałpy, roz mlasnoł i boroczka babcia zeżar na poczekaniu. Potym wilk przeblyk sie za babcia, legnył do łożka i czeko na Kapturka. Szczynść Boże! Jak sie mocie babciu - pozdrowioł Kapturek na progu. Ale babciu, czamu Wy mocie dzisioj take wielge łoczy?
Coby cie lepij widzieć - zaś łocyganioł przebleczony za babcia wilk. A czamu mocie takie wielge uszyska? Cobych cie poradziyła lepij słyszeć! Na co Wom babciu take wielge zymbiska?
Żeby cie zjeść! - pedzioł wilk i zeżar Kapturka na druge danie.
Na szynście przełazioł kole tyj chałpy myśliwiec i usłyszoł głośne wilkowe chrapanie. Wejrzoł bez łokno i ryknoł: Mom cie nareszcie ty pieronie! Wzion flinta i dziada uszczeloł. Potym przecion mu bas, z kerego wyskoczyła uratowano babcia i Czerwony Kapturek. A potym wszyjscy żyli dugo i szczynśliwie!
źródło: Elemyntorz Śląski Dziennika Zachodniego
:: Trocha Historyje ::
WOJNA
Trza pamiyntać, że we 1939 roku nojprzod 1 wrzyśnio napadły nos wojoki hitlerowskich Niymiec, a potym 17 wrzyśnio wojoki komunistycznyj Rusyje. Napoczyna sie wtedy drugo wojna światowo.
PSZÓW
Ślonskie miasto Pszów fest słynie ze cudownego obrozu Matki Boskij Pszowskij, mianowanego tyż Matkom Boskom Uśmiychniyntom. Nojwiyncyj Ślonzokow idzie tam na ponć we odpust 8 wrzyśnio.
BRONISŁAWA
Downo tymu, we XIII wieku, urodziyła sie na Ślonsku błogosławiono Bronisława. Potym została we Krakowie świyntom klosztornom pannom i I wrzyśnio je ij świynto. Je patronkom Ślonska i Krakowa.
SOBIESKI
Downij Ślonsk boł czynściom Austryje, kero napadły Turki. Wtedy pomogła polsko armijo krola Jana Sobieskiego. Poloki przeszły przez Ślonsk i pod Wiedniym wkulały Turkom 12 wrzyśnio 1683 roku.
źródło: Elemyntorz Śląski Dziennika Zachodniego
:: O Ślonskij Wielkanocy ::
PROCESYJE KOONNE
We niykerych ślonskich miyjscowościach, takich jak Gliwice-Ostropa, Pietrowice Wielkie abo Bieńkowice, ostoła sie piykno tradycjo procesyjow konnych. Som łone łonaczone we Pyndziałek Wielkanocny kole połednia. Ludziska rajtuzom tam na koniach po swoij okolicy, rzykajom i śpiywajoom. Wszyjsko napoczyna sie i kończy kole kościoła. To wielgo atrakcjo!
KROSZONKI
Ślonzoki kroszonkami mianujom malowane abo inakszyj zdobione jajca. kere dowo sie we gyszynkach przi Wielkanocy. Nojczynścij synki dostowajom je jak idom do dziołchow ze śmiyrgustym we Wielkanocny Pyndziałek. Take jajco-kroszonka to symbol nowego życio i przypomniynie, że tyż nowe życie we niebie mogymy dostać po śmierci za dobre życie.
WIELKANOCNY ZAJONCZEK
Już fest downo przijyna sie na Ślonsku niymiecko tradycjo dowanio se gyszynkow skiż Wielkanoce. A tak po prowdzie, to te podarki przinosi dzieckom wielkanocny zajonczek, mianowany tyż czasym hazokiym. Podarki te dostowo sie we wielkanocno niydziela rano. Bestoż tyż we kształcie zajonczkow som na Wielkanoc dekoracje, szekulady, zisty i pierniki.
POLYNIE JUDOSZA
Dwa dni przed Wielkanocom, we Wielgi Piontek je tako staro tradycjo polynio Judosza, tego co zdradzioł Ponboczka za 30 strzybnikow. Ta inscynizacjo je fest żywo i piyknie kontynuowano we Skoczowie na Ślonsku Cieszyńskim. A dyć nojprzod drogami Skoczowa kludzi sie Judosza na Rynek, na osondzynie. Tam sie uznowo winnym i skozany je na śmierć. Na koniec sie go poli za grzychy. W czasie tyj inscynizacje Judoszym je chop przebleczony we słomiano kukła.
ŚMIYRGUST
Ślonzoki we Wielkanocny Pyndziałek, tak samo jak we cołkij Polsce, lejom sie wodom. Ale je w tym mało inkszość. Bo we Polsce wszyjscy lejom wszyjskich. Na Ślonsku zaś yno chopy lejom baby, za co dostowajom kroszonki abo szekulady. A skond sie wziyna ta tradycjo? Bezmała jak Ponboczek zmartwychwstoł to baby rozgadowały o tym we Jerozolimie. I wtedy faryzeusze, kerym sie to niy podobało, rozgoniali te klachajonce baby przez lonie ich wodom.
źródło: Elemyntorz Śląski Dziennika Zachodniego